ალექსანდრე დიღმელოვი
ალექსანდრე დავითის ძე დიღმელოვი (დიღმელაშვილი; დ. 22 ოქტომბერი, 1884, სოფ. ჭოპორტი, ახლანდ. დუშეთის მუნიციპალიტეტი, — გ. 31 მარტი, 1957, თბილისი) — ქართველი კინოოპერატორი, საქართველოს ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე (1945).
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დაიბადა 1884 წლის 22 ოქტომბერს, მისი ნამდვილი გვარი იყო დიღმელაშვილი. იყო ფოტოგრაფ დავით დიღმელოვის შვილი. 1900 წელს დავით დიღმელოვმა მოსკოვიდან თბილისში ჩაიტანა „ლატერნა მაგიკა“ და იმით აწყობდა ჩვენებებს. 1899–1900 წლებში ალექსანდრე დიღმელოვი მამის ფოტოატელიეში მუშაობდა ლაბორანტად და რეტუშორად. მალე დიღმელოვებმა სინემატოგრაფი შეიძინეს. პარალელურად ალექსანდრე დიღმელოვი მუშაობდა კინომექანიკოსად კინოთეატრ „ილუზიონში“. 1906 წელს დიღმელოვი გაიწვიეს სამხედრო სამსახურში.
1910 წლიდან თავად დაიწყო კინოსიუჟეტებისა და მოკლემეტრაჟიანი დოკუმენტური ფილმების გადაღება. სოფია ივანიცკაიამ მისთვის მოსკოვიდან ჩაატანინა შარლ პატეს გადამღები აპარატი ფირების გარკვეული რაოდენობით. გადაღებული აქვს დოკუმენტური, კინოქრონიკალური მოკლემეტრაჟიანი სიუჟეტები და მხატვრული ფილმები: „თბილისის იპოდრომი“ (1910), „პირველი ავიატორები“, „ხატობა მცხეთაში“, „ლადო მესხიშვილის იუბილე“, „კათალიკოსის მირონცხება“, „მუხრანის ხიდის კურთხევა“, „ტახებსა და ირმებზე ნადირობა ევლახსა და ყარაიაზში“. გადაღებები პირველმა მსოფლიო ომმა შეაწყვეტინა.
ალექსანდრე დიღმელოვი პირველი ქართული მხატვრული ფილმის, „ქრისტინეს“ (1916–1918, რეჟისორი ა. წუწუნავა) ოპერატორი. მე–20 საუკუნის დასაწყისში აქტიურად მონაწილეობდა ქართული კინემატოგრაფიის განვითარებაში. იყო „სახკინმრეწვის" წამყვანი ოპერატორი. მისი საუკეთესო ფილმებია: „არსენა ჯორჯიაშვილი" (1921), „წითელი ეშმაკუნები" (1923), „სამი სიცოცხლე" (1924), „ჯანყი გურიაში" (1928), „უკანასკნელი ჯვაროსნები" (1934), „არსენა" (1937), „გიორგი სააკაძე" I და II სერია (1942–43; სსრკ სახელმწიფო პრემია, 1946), „მაგდანას ლურჯა" (1955, ლ. სუხოვთან ერთად) და სხვ. დაჯილდოებული იყო შრომის წითელი დროშის (1939, 1950) და წითელი ვარსკვლავის (1944) ორდენებით.
ფილმოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
| წელი | დასახელება | რეჟისორი |
|---|---|---|
| 1919 | ქრისტინე | ალექსანდრე წუწუნავა |
| 1921 | არსენა ჯორჯიაშვილი | ივანე პერესტიანი |
| 1922 | მოძღვარი | ვლადიმერ ბარსკი |
| 1923 | არსენა ყაჩაღი | ვლადიმერ ბარსკი |
| 1923 | კაცი კაცისთვის მგელია | ივანე პერესტიანი |
| 1923 | წითელი ეშმაკუნები | ივანე პერესტიანი |
| 1925 | სამი სოცოცხლე | ივანე პერესტიანი |
| 1925 | ტარიელ მკლავაძის მკვლელობის საქმე | ივანე პერესტიანი |
| 1926 | სასჯელი | ივანე პერესტიანი |
| 1926 | შირვანსკაიას დანაშაული | ივანე პერესტიანი |
| 1926 | სავურ სამარე | ივანე პერესტიანი |
| 1926 | ილან დილი | ივანე პერესტიანი |
| 1927 | კრაზანას ბუდე | |
| 1927 | გაფლანგვა | |
| 1928 | ახალგაზრდობა იმარჯვებს | მიხეილ გელოვანი |
| 1928 | ჯანყი გურიაში | ალექსანდრე წუწუნავა |
| 1930 | საკანი №79 | ზაქარია ბერიშვილი |
| 1930 | უგუბზიარა | დავით რონდელი |
| 1931 | ტანია ფრონტზე | ზაქარია ბერიშვილი |
| 1933 | უკანასკნელი ჯვროსნები | |
| 1936 | ქაჯეთი | კოტე მიქაბერიძე |
| 1937 | არსენა | |
| 1938 | დიადი განთიადი | |
| 1940 | ქალიშვილი გაღმიდან | |
| 1943 | გიორგი სააკაძე | |
| 1948 | ქეთო და კოტე | |
| 1950 | გაზაფხული საკენში | |
| 1956 | მაგდანას ლურჯა |
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- გვენცაძე ა., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012. — გვ. 452.